حرفه و فن

واحد 1 – فناوري و سيستم

خدايي كه انسان را آفريده، چنان قدرت تفكري به او بخشيده است كه مي تواند كرات آسماني را تسخير كند. تحقيق، جست و جو و كاوش را امور پديده ها نيز از ويژگي هاي ذهن انسان است. انسان براي پاسخ دادن به پرسش هاي خود، اطلاعاتي را گردآوري و دسته بندي مي كند. به تجربه و آزمايش مي پردازد و نتيجه گيري مي كند. مغز انسان از ميلياردها سلول عصبي تشكيل شده است كه وظيفه ي دريافت اطلاعات و پيام ها را به عهده دارند. اين پيام ها و اطلاعات توسط مغز طي فرآيندي پردازش و طبقه بندي مي شوند و در مواقع لزوم مورد استفاده قرار مي گيرند. انسان با همه پيشرفتي كه در علوم كرده است با زهم نتوانسته از تمامي ظرفيت و قدرت آن استفاده كند. تفكر خلاق همواره از زمان خلقت انسان همراه او بوده و انسان با استفاده از اين قدرت توانسته بسياري از مسائل و مشكلات خود را حل كند.

يكي از راه هاي پرورش قدرت تفكر و خلاقيت، شركت كردن در كارها وو بحث هاي گروهي است. وقتي تعدادي از افراد گروه شروع به دادن ايده هاي خود مي كنند، افكار ديگر اعضاي گروه فعال مي شود و هر كس سعي مي كند ايده ي جديدتر و بهتري ارايه دهد.

فنآوري چگونه تكامل مي يابد؟

معمولاً براي بالابردن كيفيت و استفاده ي بهتر و بيشتر از محصولات فناوري كه قبلاً به وجود آمده اند، ايده هايي ارائه مي شوند. اين ايده ها از ايده هاي قبلي سرچشمه مي گيرند و طرح هاي قبلي را تكميل مي كنند، فناوران مي توانند با استفاده از فناريهاي گذشته چيزهاي جديدي توليد كنند يا به تكميل توليدات پيشين بپردازند. گاهي ايده ي ارائه شده قبلاً توسط افراد ديگر و در مكان ها و محيط هاي ديگري ارائه و به فناوري تبديل شده اند اما فرد ايده دهنده از وجود آن بي اطلاع بوده است. اين نيز نوآوري محسوب مي شود ولي گاهي ايده هاي ارائه و به فناوري منجر مي گردد اما در زمان مطرح شده نمي توان آن را مورد استفاده قرار داد. (تصوير ص 11)

اصول استفاده از مواد در توليد محصولات فناوري:

يكي از مهم ترين مراحل توليد هر محصول فناوري مرحله انتخاب و تغيير مواد است. مثلاً آتش نشان ها از لباس ويژه اي استفاده مي كنند. براي توليد لباس آتش نشانها، بايد به مقاومت مواد مورد استفاده در برابر آتش، انعطاف پذيري و ايمني آن ها توجه كرد. براي اين منظور موادي كه انتخاب مي شوند بايد در برابر آتش مقاوم باشند، بيش از اندازه داغ نشوند و ذوب نگردند. در عين حال ماده ي انتخاب شده بايد تا حد امكان سبك باشد (وزن مخصوص يا جرم آن بالا نباشد) ،‌انعطاف داشته باشد تا مانع حركت آتش نشانها به هنگام كار نشود و قابل برش زدن و دوختن باشد.

چرا براي استفاده از مواد بايد به اصول بهداشتي توجه كرد؟

بطور كلي در توليد محصولات فناوري رعايت اصول بهداشتي ضروري است.توليد كنندگان محصولات فناوري علاوه بر دقت در انتخاب موارد مورد معرف براي آگاهي مصرف كنندگان محصولات خود معمولاً راهنماي، استفاده از آن ها را نيز تهيه مي كنند. كه همراه محصول به هنگام خريد به مصرف كننده داده مي شود. اين راهنما حاوي روش استفاده و همچنين نكات ايمني در خصوص استفاده نابجا از آن است.

ارزيابي :

يكي از اصولي كه براي توليد يك محصول فناوري بايد مورد توجه قرار گيرد، ارزيابي است كه اساس كارفناوران را تشكيل مي دهد. هر محصول پس از توليد بايد از ابعاد و مختلف مورد ارزيابي و آزمايش قرار گيرد. توليد انبوه (فراوان) يك محصول فناوري بدون اينكه نمونه ي اوليه ي آن مورد آزمايش هاي متعدد قرار گرفته باشد، كار خطرناكي است.

توجه به زيبايي محصولات فناوري:

يكي ديگر از نكات مهمي كه در توليد محصولات فناوري مورد توجه قرار مي گيرد توجه به زيبايي محصول است كه در دو بخش به آن پرداخته مي شود.

الف : ساخت محصول ب : بسته بندي محصول

الف – ساخت محصول : ساخت هر محصول به تناسب فرهنگ مصرف كننده، ذوق و علاقه و حتي سليقه ي او ممكن است در رنگ آميزي، تزيين و چيدن قطعات كنار هم (شكل محصول) انتخاب مواد مورد مصرف و ... مورد توجه توليد كننده قرار مي گيرد.

ب – بسته بندي محصول : در بسته بندي محصولات نيز زيباسازي از جهات مختلف مورد توجه قرار مي گيرد، از جمله رنگ، جنس ماده اوليه و شكل هايي كه روي كاغذ يا جعبه ي بسته بندي كشيده مي شود.

سيستم :

سيستم پيچيده: سيستم هاي پيچيده از چند نوع سيستم فرعي تشكيل شده اند. سيستم هاي فرعي براي انجام دادن بخشي از وظيفه ي سيستم اصلي ايجاد مي شوند. براي مثال در وسايل نقليه مانند اتومبيل، موتور سيكلت يا دوچرخه، سيستم كنترل و فرمان براي هدايت و توقف وسيله ي نقليه در نظر گرفته شده است. به عنوان مثال ، سيستم دوچرخه و چرخ خياطي را به اختصار نام مي بريم.

الف – دوچرخه :

1 – سيستم انتقال قدرت

2 – سيستم برق رساني

3 – سيستم هدايت و فرمان

4 – بدنه يا اسكلت دوچرخه

5 – سيستم هشدار دهنده (بوق)

ب – چرخ خياطي :

1 – سيستم انتقال قدرت

2 – سيستم دوخت

3 – بدنه يا اسكلت (تصوير ص 19)

سؤالات واحد 1 – فناوري و سيستم :

1 – چه سؤالاتي در ذهن انسان بود كه باعث شد وسيالي مانند تلسكوپ و بالن را بسازد؟

انسان براي تسخير كرات آسماني و جستجو و تحقيق و كاوش در مورد آنها و بدست آوردن اطلاعات در رابطه با ستارگان با قدرت تفكر خويش شروع به ساخت وسايلي مانند تلسكوپ و بالن نمود.

2 – چگونه مي توانيم از مغز خود ظرفيت آن بيشتر استفاده كنيم؟

انسان مي تواند با استفاده از قدرت تفكر خلاق خويش بسياري از مسائل و مشكلات خود را حل كند و اختراعات و اكتشافات زيادي انجام دهد و در زندگي خود استفاده كند تفكر خلاق از زمان خلقت انسان همواره با او بوده است.

3 – چرا بايد براي استفاده از مواد به اصول بهداشتي توجه كرد؟ چون بعضي از موادي كه در فناوري استفاده مي شود براي سلامت انسان خطرناك است.

4 – استاندارد چيست؟ اصول و ضوابطي است كه توليد كنندگان محصولات فناوري در هنگام توليد بايد آنها را رعايت كنند.

5 – چرا در هر كارخانه توليد مواد غذايي يك آزمايشگاه وجود دارد؟ براي ارزيابي و كنترل مداوم توليدات كه سالم و بهداشتي باشند.

6 – سيستم هاي پيچيده را تعريف كنيد؟ سيستم هاي پيچيده از چند سيستم فرعي تشكيل شده اند كه هر سيستم فرعي بخشي از وظيفه سيستم اصلي را انجام مي دهند.

7 – ترمز چگونه باعث بازداشتن در چرخه از حركت مي شود؟

با كشيدن دسته ترمز كه روي فرمان قرار دارد، به وسيله سيم از طريق لقمه ها به ديواره ي طوقه فشار وارد مي كند و مانع حركت دوچرخه مي شود.

8 – اگر در وسايل نقليه سيستم هدايت و فرمان وجود نداشته باشد چه اتفاقاتي مي افتد؟ نمي توان وسيله را به جهت دلخواه هدايت و يا درموقع لزوم از حركت بازداشت.